Uit de ruim 4.000 foto's van de Arbeidsinspectie die in het bezit zijn van het Nationaal Archief presenteert de Kunsthal Rotterdam een selectie van de meest bijzondere opnamen.
De zwart-wit foto's zijn door de Arbeidsinspectie gemaakt in de periode 1900-1950 om slechte werkomstandig-heden, kinderarbeid, onveilige situaties en beroepsziektes aan het licht te brengen. Het materiaal dat arbeiders aan machines, jonge meisjes in fabriekshallen en thuiswerkers laat zien, komt voor het eerst sinds bijna negentig jaar weer uit de archiefkasten. Speciale aandacht is er voor de close-ups van inspecteur Filarski die een prachtige uitzondering vormen op de zakelijke registraties van zijn collega's. Samen geven de foto's een realistisch tijdsbeeld van arbeidsomstandigheden en industrie-takken uit het nabije verleden.
Arbeidsinspectie
Aan het einde van de negentiende eeuw komt kinderarbeid, ondanks het beroemde Kinderwetje van Van Houten (1874) in Nederland nog steeds veel voor. Om de slechte naleving van de kinderwet, te lange werkdagen en onveilige situaties met machines een halt toe te roepen, wordt in 1890 de Arbeidsinspectie opgericht. Het is de eerste onafhankelijke dienst die fabriekshallen en thuis- en buitenwerkers bezoekt om de leeftijd van arbeiders te controleren en te kijken naar arbeidsomstandigheden, veiligheid en hygiëne. Vanaf 1900 wordt het gebruikelijk de schriftelijke rapporten die de inspecteurs opstellen van foto's te voorzien. Eenmaal gefotografeerd zijn misstanden en de gevolgen van ongevallen op de werkvloer immers lastig te ontkennen. De zuiver zakelijke registraties die de inspecteurs maken, dienen als voorbeeld, bewijs of waarschuwing en tonen recht toe recht aan maar op een indringende manier het arbeidsleven in Nederland in de eerste helft van de twintigste eeuw.
Inspecteur Filarski
Jan Daniël Filarski (1884-1969) treedt in 1916 in dienst van de Arbeidsinspectie. Hij is technisch ambtenaar van de dienst en zet zich in voor het vergroten van de veiligheid rondom werk met machines. In de tentoonstelling is er speciale aandacht voor de stemmige foto's van inspecteur Filarski die, gemaakt met gevoel en met oog voor detail, een aangename uitzondering vormen op de objectieve registraties van fabriekshallen met jonge meisjes aan de lopende band die zijn collega's maken.
Publicatie
Bij Waanders Uitgevers verschijnt het gelijknamige boek, ISBN 90 400 8538 3, € 14,95
Samenwerking
Nationaal Archief, Den Haag
Zie ook
